Teknolojideki gelişmeler, bilim insanlarının uzayda yüzen dev su kütlesi ve sıra dışı ağırlıkta bir gezegen gibi şaşırtıcı keşifler yapmasına olanak sağladı.
Mars yüzeyindeki bu yeni keşif ise kızıl gezegene inen ilk Çin misyonu olan Çinli gezginci Zhurong‘dan geldi.
16 GÖMÜLÜ ÇOKGEN YAPI
Zhurong, Mars’ın en büyük çarpışma havzalarından biri olan Utopia Planitia üzerinde araştırmalar yapıyor ve en son 1976’da Viking 2 tarafından keşfedilen bulgulardan bu yana gelişen yeni teknoloji sayesinde şimdiden yeni bilgileri dünyamıza iletiyor.
Çinli keşif aracı yüzeyin altında, uzmanların donma-çözülme döngüsüyle oluştuğuna inandıkları 16 gömülü çokgen yapı buldu. Nature Astronomy dergisinde yayınlanan bir çalışmada, Zhurong keşif aracındaki radarın çokgen yapıları toprağın 35 metre aşağıda bulduğu ve ilk kez 1,9 kilometre boyunca yatay olarak haritalandırıldıkları ortaya çıktı.
ATMOSFERİK DEĞİŞİMLER
Daha önceki kanıtlar, havzada yaklaşık 3 milyar yıl önce sellerin meydana geldiğini ve yapıların, tortu ve diğer termal süreçlerle oluştuğunu ortaya koymuştu.
Yapıların, Kuzey İrlanda’daki Giant’s Causeway gibi Dünya’da görülen bazı poligonal yapılar gibi lavlardan oluştuğuna dair bir kanıt yoktu.
Öte yandan çalışma, donma ve çözülme sürecini yaratmak için Mars’ın erken dönem atmosferinin değişken olduğunu doğrulamaya yardımcı oldu.
“İKLİMSEL DÖNÜŞÜM OLDU…”
Uzmanlar, Mars’ın bir zamanlar şimdikinden daha yüksek bir eğikliğe (eksenel eğim) sahip olabileceğinden, yani mevsimlerinin son derece farklı olabileceğinden şüpheleniyor.
Çalışmanın yazarları bu yeni bulguya ilişkin düşüncelerini şöyle açıkladı:
“Düşük enlemlerde (~25° N) meydana gelen ve büyük olasılıkla termal büzülme çatlamasıyla oluştuğu yorumlanan poligonal arazi, erken Mars’ın yüksek eğikliği için zorlayıcı bir durum oluşturuyor.”
“Gömülü paleo-poligonal arazinin üzerini örten malzemelerle birlikte yüzey altı yapısı, bundan bir süre sonra kayda değer bir paleoiklimsel dönüşüm olduğunu göstermektedir…”
YENİ BULGULAR NE ANLAMA GELİYOR?
Çin’in Zhurong keşif aracı tarafından Mars’ın yüzeyinin altında bulunan 16 çokgen yapı, gezegenin geçmişine dair önemli bilgiler sunuyor. Bu yapılar, Mars’ın geniş düzlüğü Utopia Planitia’nın yaklaşık 35 metre derinliğinde tespit edildi. Araştırmacılar, bu çokgen yapıların muhtemelen 2.000 ila 3.000 milyon yıl önce, geç Hesperian ve erken Amazonian dönemlerinde oluştuğuna inanıyorlar. Bu bulgu, Mars’ta eski zamanlarda nemli bir çevrenin var olduğuna işaret ediyor ve gezegenin jeolojik süreçlerle zamanla gömülüp kaldığını gösteriyor.
Bu yapıların oluşumu, Dünya’da soğuk iklimlerde gözlemlenen donma-çözülme döngülerinden kaynaklanıyor olabilir. Bu süreç, sıcaklık düşüşleri nedeniyle toprağın küçülmesine ve çatlamasına yol açıyor. Zamanla, bu çatlaklar genişleyebilir ve buz, kum veya her ikisiyle dolabilir, böylece çatlakların iyileşmesini engelleyen kama şeklinde yapılar oluşabilir. Bu, Mars’ın ekvator bölgelerinin bir zamanlar Dünya’nın kutup bölgelerine benzer şekilde çok daha soğuk ve nemli olabileceğine işaret ediyor.
Mars’ta tespit edilen bu çokgen yapılar ve kama şeklindeki yapılar dikkate değer büyüklüktedir. Yaklaşık 70 metre genişliğinde ve onlarca metre derinliğinde olan bu yapılar, Dünya’daki tipik çokgen yapılarından çok daha büyüktür. Bu, Mars’taki oluşum sürecinin Dünya’daki buz kama çokgenlerinden farklı olabileceğini gösteriyor.
Bu yapıların keşfi, Mars’ın eksen eğiliminin geçmişte önemli ölçüde değiştiğini ve bu değişikliğin iklimini ve potansiyel yaşanabilirliğini etkilediğini destekleyen bir fikre işaret ediyor. Bu, özellikle su arayışı ve Mars’ta eski yaşam olasılıklarını keşfetmeye odaklanacak gelecek Mars misyonları için kritik bilgiler sağlıyor.
Özetle, Zhurong keşif aracının Mars’ın yüzeyinin altında bulduğu bu çokgen yapılar, eski Mars iklimi ve jeolojik süreçler hakkında önemli bilgiler sağlıyor ve gezegenin dinamik geçmişine dair önemli ipuçları sunuyor?
News
